EN 
NL 
Proces- en organisatieveranderingen zijn cruciaal voor efficiëntie, groei, innovatie en klanttevredenheid. Nieuwe technologieën worden geïmplementeerd, workflows worden herzien en rollen binnen teams verschuiven. Hoewel deze veranderingen gericht zijn op verbetering, kunnen ze op de werkvloer vaak leiden tot onzekerheid en weerstand. Teamleden kunnen zich overweldigd voelen en dit kan hun vermogen om constructief samen te werken beïnvloeden. Uit onderzoek blijkt bovendien dat tussen de 60% en 80% van veranderingsinitiatieven vertraging oplopen of falen, vaak door weerstand van medewerkers.
Een nuttig model om deze onderliggende dynamiek te begrijpen, is de Drama Driehoek. Dit model biedt inzicht in de rollen die mensen onbewust aannemen onder druk, en laat zien hoe deze rollen een team negatief kunnen beïnvloeden tijdens een verandering.
Wat is de drama driehoek?
De Drama Driehoek beschrijft drie veelvoorkomende rollen die mensen aannemen wanneer ze zich in een stressvolle situatie bevinden:
- De Redder – Dit teamlid voelt zich verantwoordelijk voor anderen, neemt vaak te veel hooi op de vork en probeert problemen van anderen op te lossen, zelfs als dat niet gevraagd wordt.
- Het Slachtoffer – Dit teamlid ziet zichzelf als machteloos en zoekt naar steun of redding, zonder zelf de situatie actief te willen veranderen.
- De Aanklager – Dit teamlid wijst anderen de schuld toe van problemen en levert kritiek zonder constructief bij te dragen aan een oplossing.
De dramadriehoek, samenwerking en weerstand
Wanneer teamleden in deze rollen terechtkomen, wordt de samenwerking en effectiviteit vaak verstoord. De focus verschuift van het gezamenlijk oplossen van problemen naar emotionele en soms destructieve interacties. Een teamlid dat bijvoorbeeld in de rol van slachtoffer belandt, kan passieve weerstand vertonen door zich terug te trekken en niet actief deel te nemen aan het veranderingsproces omdat hij of zij de verandering niet ziet werken. In plaats van om hulp te vragen of mee te denken over een oplossing, blokkeert deze houding de voortgang van het team. Zo komt zowel het veranderproces als de onderlinge relaties onder druk te staan, waardoor de weerstand tegen de verandering alleen maar verder groeit.
De Drama Driehoek houdt individuen gevangen in een patroon van reactief gedrag, waarbij ze elkaars gedrag versterken en de eigen verantwoordelijkheid voor constructieve actie vermijden. Zonder bewustwording van deze dynamiek kan een team blijven worstelen, zelfs met de beste intenties van alle betrokkenen. Een effectieve manier om deze destructieve cyclus te doorbreken, is door over te stappen naar de “Winnaarsdriehoek”.
Van Drama Driehoek naar Winnaars Driehoek
De Winnaars Driehoek biedt een positief en constructief alternatief voor de Drama Driehoek. In plaats van reactieve rollen, kiezen teamleden bewust voor gedrag dat samenwerking bevordert en persoonlijke verantwoordelijkheid stimuleert:
- De Steunende (in plaats van de Redder) – Deze persoon biedt ondersteuning, maar neemt niet de verantwoordelijkheid van de ander over. Hij of zij moedigt de ander aan om zelf stappen te zetten.
- De Kwetsbare (in plaats van het Slachtoffer) – In plaats van machteloosheid te tonen, durft deze persoon om hulp te vragen en erkent hij of zij de eigen verantwoordelijkheid in het proces.
- De Assertieve (in plaats van de Aanklager) – In plaats van kritiek te leveren, spreekt deze persoon duidelijk en respectvol uit wat hij of zij nodig heeft en denkt mee over oplossingen.
In de Winnaars Driehoek nemen teamleden verantwoordelijkheid voor hun eigen gedrag en werken samen aan constructieve oplossingen, zonder anderen te overbelasten of de schuld te geven. Dit verbetert de samenwerking en vergroot de kans op succesvolle veranderingen.
De overgang van de Drama Driehoek naar de Winnaars Driehoek begint met bewustwording. Teams moeten eerst hun neiging om in oude rollen te stappen herkennen. Deze bewustwording kan alleen ontstaan door open gesprekken te voeren over gedragspatronen en hoe die het team beïnvloeden. Verschillende werkvormen en methodieken kunnen dit proces ondersteunen. Zodra deze dynamiek bespreekbaar wordt, kunnen teams beginnen met het doorbreken van negatieve patronen en een cultuur van verantwoordelijkheid en samenwerking ontwikkelen. De verschuiving naar de rollen van de Winnaarsdriehoek draagt hierbij bij aan een duurzame gedragsverandering.
Conclusie
Procesveranderingen zijn een noodzakelijk onderdeel van organisatieoptimalisatie, maar kunnen een flinke impact hebben op de samenwerking binnen teams. De Drama Driehoek helpt inzicht te krijgen in hoe stress en onzekerheid rollenpatronen creëren die samenwerking en het veranderproces bemoeilijken. Door deze dynamiek te herkennen en bewust te kiezen voor de constructieve rollen uit de Winnaars Driehoek, kunnen teams effectiever samenwerken en veranderingen succesvoller doorvoeren.
Wil je meer praktische inzichten en tips over succesvolle proces- en organisatieveranderingen? Volg IMPROVEN op LinkedIn via ons kanaal ‘De Smaak van Perfectie’ voor artikelen en ervaringen uit de praktijk die je verder helpen in jouw verandertrajecten.
Services
Your career
About us
Social impact
Contact
News