Sustainable project management

Duurzaamheid. Een begrip dat steeds vaker te pas en te onpas gebruikt wordt, zelfs zo vaak dat het woord nauwelijks indruk meer maakt. Je ziet overal slogans als: ‘duurzame keuze!’ in de supermarkt of ‘wij werken aan een duurzame bedrijfsvoering’ in een vacature, maar wat wordt hier dan mee bedoeld? Duurzaamheid is uitgegroeid tot een containerbegrip, het moet de volledige lading dekken, maar zegt daardoor eigenlijk niets meer. Door deze duurzaamheidshype wordt duurzaamheid ook in project – en organisatiedoelstellingen steeds vaker aangehaald als een vereiste. Projectmanagers worden vanuit verschillende kanten geconfronteerd met de uitdaging om rekening te houden met duurzaamheid in hun projecten, maar hoe zorg je nu dat je met duurzaamheid wel indruk maakt?

Duurzaamheidsthema’s in projectmanagement

Om een duurzaam project op te zetten, of beter op duurzaamheid te kunnen sturen, is het goed om specifiek te zijn. Verschuif de aandacht van algemene duurzaamheid naar de verschillende aspecten van duurzaamheid die relevant zijn voor het opzetten of uitvoeren van een project. Denk hierbij ook aan het feit of je project zelf duurzaam is (duurzaamheid van het project) of dat je project een duurzame verandering naleeft (duurzaamheid door het project).[1]

Ecologische duurzaamheid

De eerste associatie die vaak gemaakt wordt als het gaat over duurzaamheid is duurzaamheid met betrekking tot het milieu. Als je inzichtelijk wilt maken wat de relatie is tussen je project en het milieu, is het natuurlijk goed om na te denken over je directe impact op het milieu door kritische vragen te stellen. Denk hierbij aan: moeten er mensen onnodig reizen voor dit project? Heeft mijn project een directe impact op een stuk natuur of de biodiversiteit? Maar ook indirecte impact op het milieu draagt bij aan een duurzaam project. Zo helpt MVO Nederland bedrijven bijvoorbeeld om hun gehele (productie) keten inzichtelijk te maken. Daarnaast is circulaire economie een onderwerp om over na te denken: waar komen je materialen vandaan en kunnen producten aan het eind van hun levensduur gerecycled worden?

Economische duurzaamheid

Iets waar je minder snel aan denkt, maar wat zeker een relevant aspect van duurzaamheid is, is economische duurzaamheid. In projecten draait het om het realiseren van veranderingen die niet alleen financieel levensvatbaar zijn, maar ook bijdragen aan langdurige economische groei en stabiliteit. Wees je bewust van de impact van je project in alle projectfases en na afronding van het project. Daarnaast is het goed om stil te staan bij de stakeholders die betrokken zijn bij het project. Wees je ervan bewust dat je economisch gezien niet andere stakeholders benadeelt voor je eigen gewin. Door te streven naar economische duurzaamheid, zorgen projectmanagers ervoor dat hun projecten niet alleen waarde creëren voor de directe stakeholders op de korte termijn, maar ook een positieve impact hebben op de bredere economie en toekomstige generaties.

Sociale duurzaamheid

In de brede zin draait sociale duurzaamheid om het streven naar het verbeteren van de leefkwaliteit van mensen, in huidige en toekomstige generaties. Als je dit wilt linken aan je project kan je bijvoorbeeld nadenken over de producten die je project aflevert: dragen deze bij aan (betaalbare) voorzieningen én dragen deze voorzieningen bij aan het welzijn van mensen? De sociale impact van je project kan zich ook reflecteren op de mensen die betrokken zijn bij het project: draagt het project bij aan de ontwikkeling van je team? Gebruik je positieve discriminatie om medewerkers of de omgeving eerlijke kansen te bieden? Het is goed om je bewust te zijn van de sociale impact van een project en na te denken hoe je dit bijvoorbeeld aan de omgeving en stakeholders kan laten zien.

Langetermijndenken

Duurzaamheid gaat natuurlijk over het voorzien van behoeften nu, maar ook in de toekomst. Een belangrijk aspect van duurzaam projectmanagement is het nadenken over hoe je project ook in de toekomst waarde blijft toevoegen. Wees hierbij met name alert op kennisuitwisseling; zorg dat er processen zijn die ervoor zorgen dat kennis kan worden overgedragen. Met het borgen van kennis voorkom je dat iets opeens zijn waarde verliest als een kennishouder met pensioen gaat. Ten slotte is het altijd waardevol om de duurzame doelstellingen en langetermijneffecten van een project inzichtelijk te maken in het projectplan. Hiermee laat je aan alle stakeholders zien dat hierover is nagedacht én voorkom je vervelende verrassingen in de toekomst.

CSRD

CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) als nieuwe vereiste is inmiddels niet meer weg te denken bij grote bedrijven. Zij zijn verplicht te rapporteren over hun impact op de mens en op het klimaat. Als projectmanager kan je ervoor zorgen dat dit onderwerp niet meer wordt gezien als een verplichting, maar als een toegevoegde waarde voor een organisatie. Natuurlijk is dit niet zo makkelijk, want hoe kan je de inzichten vanuit CSRD gebruiken om je eigen organisatie of project te verbeteren zonder daarbij beschuldigd te worden van greenwashing? Tijdens het implementeren van CSRD wordt er gekeken naar mogelijke duurzaamheidskansen en -risico’s, meetpunten, doelstellingen en wordt er bepaald hoe dit wordt toegepast in de organisatie. De implementatie van CSRD betekent voor projectmanagers een verschuiving naar meer transparantie en verantwoording in de manier waarop projecten worden gepland, uitgevoerd en gerapporteerd. Deze CSRD-informatie biedt de kans een dubbel doel te dienen; je kunt deze informatie namelijk ook presenteren als duurzaamheidsindicatoren van je project.

SDG’s als indicatoren

Als laatste indicator belichten we de 17 SDG’s (Sustainable Development Goals) van de Verenigde Naties die gaan over duurzame ontwikkeling; om van de wereld een betere plek te maken. De Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling heeft betrekking op meerdere hierboven genoemde aspecten, zoals ecologische, economische en sociale duurzaamheid, maar dan verwerkt in een verscheidenheid aan onderwerpen. Het is goed om na te gaan welke SDG’s jouw project eigenlijk raakt. De SDG’s zijn heldere en makkelijk begrijpbare onderwerpen die je goed kan inzetten om richting je stakeholders concreet te maken welke duurzaamheidsaspecten jouw project raakt. Evalueer de impact van het project op de SDG’s regelmatig om de voortgang te monitoren en je project eventueel bij te sturen. En deel vooral je ervaringen met anderen!

Van theorie naar praktijk: wat kan je zelf doen?

Het begrip duurzaamheid dekt dus een brede lading en kan voor veel aspecten van duurzaamheid gebruikt worden. De Sustainable Development Goals zijn voor veel mensen herkenbare indicatoren van duurzaamheid en zijn goed te gebruiken om de duurzaamheidsdoelstellingen van een organisatie te specificeren. Selecteer een aantal SDG’s die passen bij de strategie van je organisatie en gebruik deze om diverse projecten binnen je portfolio te vergelijken en prioriteren.

Denk bij het schrijven van het projectvoorstel dus aan het uitwerken van de impact van je project op een aantal specifieke aspecten van duurzaamheid. Door hierover transparant te communiceren met alle stakeholders laat je zien dat je je bewust bent van de verschillende aspecten van duurzaamheid en kunnen er gedegen keuzes worden gemaakt!

De radardiagram duurzaamheid is onderdeel van de IMPROVEN toolbox. IMPROVEN biedt een verscheidenheid aan tools, templates en methodes om projecten, programma’s en portfolio’s succesvol op te zetten en uit te voeren.

Voel je vrij om contact op te nemen met Emy van Oers (Emy.van.Oers@improven.nl) en Elbert Jochemsen (Elbert.Jochemsen@improven.nl) voor meer informatie!

[1] Huemann, M. and Silvius, A.J.G. (2017), Projects to create the future: Managing projects meets sustainable development, International Journal of Project Management, 35(6), 1066-1070.