NL 
EN 
…een checkvraag die we allemaal wel kennen uit een teammeeting, brainstorm, of workshop. En dat is niet zo vreemd: we zijn van nature geneigd snel naar een oplossing te kijken en omarmen een oplossingsgerichte werk- en denkwijze.
Het voelt namelijk efficiënt: als individu of team signaleer je een probleem of knelpunt en verzin je direct iets om dat te fixen. In de praktijk blijkt het echter symptoombestrijding, terwijl de daadwerkelijke oorzaak onduidelijk is en blijft bestaan.
Het gevolg? De kern van hetzelfde probleem keert steeds terug, verpakt als nieuw knelpunt. Het Lean gedachtegoed leert ons: eerst begrijpen, dan oplossen, met andere woorden: doe even een stap terug, bekijk het gehele plaatje, ga op zoek naar de kernoorzaak en ga daarna pas aan de slag met het vinden van een oplossing voor die oorzaak.
Een krachtige manier om dat te doen is met de methode 5 Why’s (ofwel: 5x Waarom).
De 5x Waarom methode in de praktijk, aan de hand van een voorbeeld
Stel je voor, je komt na een drukke werkdag thuis en je voelt je volledig uitgeput. Je denkt direct aan een voor de hand liggende oplossing: “Ik ga uitrusten en ontspanning zoeken.” Dus je gaat op de bank zitten, zet Netflix aan, of maakt een ontspannende wandeling. Op dat moment lijkt het te helpen, maar de volgende dag ben je wéér net zo moe. Met de 5x Waarom methode, kom je dichter bij de kern, zonder nog te denken aan een oplossing.
- Waarom ben ik moe? → Omdat ik slecht slaap.
- Waarom slaap ik slecht? → Omdat ik te laat naar bed ga.
- Waarom ga ik te laat naar bed? → Omdat ik ’s avonds nog met mijn werk bezig ben.
- Waarom ben ik ’s avonds nog met mijn werk bezig? → Omdat ik overdag te veel vergaderingen heb en niet aan al mijn taken toekom.
- Waarom heb ik zoveel vergaderingen? → Omdat het team en ik geen duidelijke keuzes maken en prioriteiten stellen.
Kernoorzaak: Het probleem is niet simpelweg “ik ben moe”, maar een symptoom van een structurele disbalans in werk en het stellen van prioriteiten (prioriteit ligt teveel bij vergaderingen en niet bij eigen taken door gebrek aan keuzes). De daadwerkelijke oplossing blijkt niet in een zoveelste avondje Netflix te liggen, maar in het anders besteden van werktijd en het maken van keuzes daarin.
Terug naar Lean
In een organisatiecontext gaat het er vaak net zo aan toe. We zien een knelpunt, springen naar een oplossing en vieren even succes. Totdat het probleem weer de kop opsteekt. Door de “5x Waarom” methode, dwingen we onszelf om door te graven naar de kernoorzaak. Daar ligt de sleutel tot blijvende verbetering.
De methode wordt in de praktijk veel toegepast, maar is uiteraard ook niet de heilige graal. Uit praktijkcasussen blijkt dat het lastig inzetbaar is bij grote en complexe organisatie brede knelpunten: vaak zijn er veel afhankelijkheden en zijn er veel meer dan één kernoorzaken te benoemen. Daarnaast is de uitkomst enkel afhankelijk van wat men weet. De antwoorden op de ‘’waarom-vragen’’ worden door een individu of team gegeven en bedacht op basis van de kennis die de individu of het team op dat moment heeft. Als je meerdere individuen of teams hetzelfde vraagstuk zou voorleggen, zullen er daardoor verschillende uitkomsten zijn.
De methode leert ons dus vooral te denken in oorzaken-gevolgen, een stap terug te doen – en na te denken over de oorzaak van het probleem, in plaats van direct naar oplossingen te kijken.
Kortom
De volgende keer dat je een probleem ziet, stel jezelf de vraag: Lossen we nu een symptoom op, of de daadwerkelijke kern van het probleem?
Dienstverlening
Jouw carrière
Over ons
Sociale impact
Contact
Nieuws